Συζητάμε για αξιολόγηση χωρίς να έχουμε κάνει τα προηγούμενα βήματα και να έχουμε προβλέψει τα επομενα.

Αυτές τις μέρες παίζει πολύ πάλι το θέμα «αξιολόγηση». Αναπαράγεται μια ανούσια κατά τη γνώμη μου αντιπαράθεση γύρω από το θέμα. Οι «ορθολογιστές» και «τεχνοκράτες» από τη μία να εκθειάζουν την αξιολόγηση σαν ιερό ευαγγέλιο. Κάποιοι, λίγοι κατά την δική μου εκτίμηση, να την αντιμετωπίζουν σαν χολέρα. Και στη μέση εκπαιδευτικοί και μη να προσπαθούν να ψελλίσουν πως το πρόβλημα δεν είναι η αξιολόγηση όσο το πλαίσιο.

Θα μου πει κανείς, πρώτη φορά ξαναγίνεται; Φυσικά και όχι. Πρώτη φορά βλέπουμε πόλωση και κοινωνικό αυτοματισμό; Εννοείται πως όχι. Το κακό είναι ότι τρώμε το χρόνο μας για να τσακωνόμαστε για ανούσια θέματα.

Τι θα πει συμφωνώ ή διαφωνώ με την αξιολόγηση; Δεν υπάρχει αυτό το δίλημμα. Εσύ που με διαβάζεις τώρα με αξιολογείς. Κι εγώ που θα διαβάσω το σχόλιό σου το ίδιο θα κάνω. Πριν λίγο που πήγα σούπερ μάρκετ αξιολόγησα μια σειρά από brands για να γεμίσω το καλάθι μου. Αξιολόγησα και την ταμία που με εξυπηρέτησε. Κι εκείνη με αξιολόγησε σαν πελάτη.

Το βράδυ που θα δω την Εθνική Ελλάδας θα αξιολογήσω τον προπονητή και τους παίκτες. Και τους δημοσιογράφους που θα αναλύουν το παιχνίδι. Η γυναίκα μου θα αξιολογήσει το ματς για να αποφασίσει αν θα κάτσει να το δει παρέα ή θα πάει στο laptop να δει καμιά σειρά.

Στο oficrete.gr κάθε Σαββατοκύριακο αξιολογώ τον ΟΦΗ. Και όσοι με διαβάζουν αξιολογούν εμένα ως «αναλυτή». Τα παιδιά μου δε, με αξιολογούν κάθε μέρα, όλη μέρα σαν πατέρα. Αξιολογούν τους φίλους τους κι εννοείται αξιολογούν και το δάσκαλό τους. Κι ο δάσκαλος τα αξιολογεί και μαζί τους κι εμένα ως γονιό, που με τη σειρά μου αξιολογώ εκείνον μέσα από το feedback του παιδιού μου.

Εννοείται φυσικά πως στις δουλειές μας όλοι αξιολογούμαστε από τον εργοδότη μας, είτε με μια δομημένη διαδικασία που συνήθως προβλέπει στόχους, διαδικασίες, διορθώσεις, υποστήριξη κ.α. είτε με πιο «χύμα» τρόπο- άλλωστε το εργασιακό περιβάλλον στην Ελλάδα δεν είναι λόγος να υπερηφανευόμαστε!

Αδυνατώ να καταλάβω λοιπόν γιατί η συζήτηση γίνεται περί αξιολόγησης κι όχι περί εργαλείων, στόχων και στρατηγικής. Γιατί δεν ξεκινάμε από τα βασικά; Τι θέλουμε να πετύχουμε με τη διαδικασία μακροπρόθεσμα; Ποια είναι δηλαδή η στρατηγική του Υπουργείου; Την έχει παρουσιάσει στους «υφισταμένους» τους; Είναι ενήμεροι, κοινωνοί κλπ;

Δεν είναι αλλά ας πούμε πως ήταν. Τους δώσαμε χρόνο να δουλέψουν με βάση αυτή τη στρατηγική; Όχι, αλλά ας πούμε ότι τους δώσαμε. Εργαλεία για να δουλέψουν τους δώσαμε; Δεν τους δώσαμε ούτε τα βασικά. Όσοι έχουμε παιδιά στο δημόσιο σχολείο έχουμε ξεκάθαρη άποψη (πχ αυτή την περίοδο παρακαλάμε την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου, με δική μας πρωτοβουλία ως γονείς, για να καλυφθεί κενό στο Νηπιαγωγείο μας, κενό που ήταν γνωστό από το Μάη που γράφτηκαν τα παιδιά). Η περίοδος της τηλεκπαίδευσης ήταν τόσο χαρακτηριστική άλλωστε για τα εργαλεία που ΔΕΝ είχαν οι εκπαιδευτικοί και για την προσπάθεια που κατέβαλαν που δε χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση.

Δεν έχουμε λοιπόν εξηγήσει, δεν έχουμε δώσει χρόνο, δεν έχουμε δώσει εργαλεία. Έχουμε δώσει όμως τα επόμενα βήματα, μετά την αξιολόγηση. Τι όχι; Ούτε αυτά; Άρα πως το πρόβλημά μας είναι η διαδικασία της αξιολόγησης κι όχι όλα όσα προηγούνται και έπονται αυτής; Γιατί αλληλοσκοτωνόμαστε σε πληκτρολόγια, παράθυρα και καφενεία; Έχει κανένα νόημα;

Για να μη δώσω πάλι ποδοσφαιρικό παράδειγμα, θα δώσω ένα οικιακό. Έστω ότι στο σπίτι μας θέλουμε να αξιολογήσουμε την κατάσταση με το σιδέρωμα. Πώς θα κάνουμε αξιολόγηση αν δεν έχουμε ένα σίδερο αρχικά; Αν δεν εξασφαλίσουμε ότι κάποιος από τους ενήλικες του σπιτιού θα βρει το χρόνο να το κάνει; Πρώτα δεν πρέπει να βρεθούν λύσεις σε αυτά και μετά να τσεκάρουμε την τσάκιση; Αν αποκτήσουμε καλό σίδερο και χρόνο μπόλικο και το σιδέρωμα δεν είναι καλό τότε ναι, να μελετήσουμε λύσεις. Πρέπει να πάμε σε σεμινάριο (aka συμπεθέρες); Πρέπει να δούμε λύσεις outsourcing (aka οικιακή βοηθός ή ξανά συμπεθέρες); Κι αν πάμε σε τέτοιες λύσεις, θα είναι όλα καλά (έχουν χρόνο οι συμπεθέρες; έχουμε μπάτζετ για οικιακή βοηθό); Μήπως να το δούμε και περισσότερο στη ρίζα του; Μπας και το παρακάνουμε με το σίδερο;

Επειδή φλυάρησα αρκετά. Η αξιολόγηση είναι μια ανούσια συζήτηση. Βοηθάει όσους έχουν συμφέρον από την πόλωση και τις κραυγές, όσους έχουν πιο πονηρή ατζέντα και κίνητρα αλλά κι όσους δε θέλουν να είναι δημιουργικοί και παραγωγικοί. Αν τυχόν επιθυμούμε να παράξουμε κάτι θα χρειαστεί να συζητήσουμε σε βάθος (κι όχι με ατάκες και πιασάρικους τίτλους), να δομήσουμε διαδικασίες που θα έχουν αρχή- μέση- τέλος και φυσικά θα ξεκινούν από τα αυτονόητα και αναγκαία πριν πάνε στα πιο sophisticated (πετάω αγγλικές λέξεις για να φανώ πιο τεχνοκράτης).

Για την ώρα, μετά από «θητεία» 5 ετών ως γονιός κι όσα έχω δει και ζήσει με το δημόσιο σχολείο, στο δίλημμα Υπουργείο vs Εκπαιδευτικοί αυτόματα παίρνω το μέρος των εκπαιδευτικών. Ειδικά μετά από όσα είδα το τρομακτικό διάστημα της πανδημίας και της τηλεκπαίδευσης.

Οι κηδείες της καραντίνας

Το έφερε έτσι η ζωή και χρειάστηκε να στείλω κι εγώ εκείνο τον κωδικό 5 (τελετή) στο κινητό. Η αδερφή του πατέρα, πλήρης ημερών θα μπορούσε να πει κανείς, πιο ψύχραιμος, έφυγε το Σάββατο του Λαζάρου.

Οι οδηγίες του γραφείου ξεκάθαρες. Το πολύ 10 άτομα και με απόσταση 2 μέτρων. Απαγορεύονται καφέδες και γεύματα πριν και μετά. Σε στενό οικογενειακό κύκλο. Πολλοί φίλοι και συγγενείς μας είπαν «ήθελα να έρθω αλλά δεν αφήνουν». Η μάνα μου με το ζόρι πείστηκε να κάτσει στην Κρήτη και να αποφύγει αεροπλάνα και βαπόρια. Μέχρι που έφτασα στο Πρώτο, σκεφτόμουν ότι είναι κρίμα, να φεύγει κάποιος μόνος. Το είχα σκεφτεί και για το Γλέζο και τον Κοροβέση τις προηγούμενες ημέρες.

Όταν έφτασα όμως άρχισα να αλλάζω άποψη. Επικρατούσε ησυχία και ηρεμία. Λίγους ανθρώπους έβλεπες. Και στο δικό μας θάλαμο, τους απολύτως κοντινούς. Αυτούς που καταλάβαιναν και ένιωθαν όπως εσύ περίπου. Αυτούς με τους οποίους δεν είχατε πολλά να πείτε, τα λέτε κάθε μέρα άλλωστε. Έτσι σιωπηρά κύλησε η ώρα, έγινε το μυστήριο και η τελετή. Χωρίς λουλούδια, στεφάνια, επικήδειους και άλλες κοινωνικές συμβάσεις.

Θυμάμαι όταν έχασα τον πατέρα μου, το βράδυ, στο περίφημο κρητικό «νυχτέρι», με ατελείωτο κόσμο να μπαινοβγαίνει σπίτι από νωρίς το πρωί μέχρι την επόμενη μέρα, το πρωί της κηδείας. Κόσμος που μου μιλούσε, μου έλεγε ιστορίες και πιθανότατα είχε καλή πρόθεση και αγάπη. Με καταπίεζε όμως. Κάποια στιγμή ένιωθα ότι θέλω να ανοίξει η γη να με καταπιεί. Να έχει ησυχία και σκοτάδι για λίγο. Να πάρω μία ανάσα.

Το ίδιο και την επόμενη μέρα στην τελετή. Χαιρετούρες πριν και μετά, κόσμος, στέφανα, επικήδειοι. Πολύς, πάρα πολύς, κόσμος ήθελε να τιμήσει την οικογένειά μου. Θα ήμουν αχάριστος αν δεν αναγνώριζα την καλή τους πρόθεση και τα αγνά κίνητρα. Αλλά ήταν πολύ, πάρα πολύ, καταπιεστικό και κουραστικό. Όταν 48 ώρες μετά έκλεισε ο διακόπτης, τότε μόνο ένιωσα λίγο ήρεμος κι ελεύθερος να αφεθώ στα συναισθήματά μου.

Το ίδιο σκηνικό και στο μνημόσυνο. Κόσμος, λουλούδια, τραπέζια. Πάλι, όλοι με αγάπη δίπλα σου. Αλλά καμιά φορά προτιμάς να μην είναι τόσο δίπλα σου. Επειδή είμαι και λίγο πρακτικός τύπος, έχω σκεφτεί πολλές φορές πως όλα αυτά έξοδα κι ο κόπος μπορούσαν να πάνε σε ανθρώπους με ανάγκη. Αυτό είναι πραγματικό μνημόσυνο για εκείνον που φεύγει.

Θα μου άρεσε τελικά οι κηδείες της καραντίνας, να μην είναι εξαιρέσεις αλλά κανόνας. Και με τον κόσμο που θέλει να σε τιμήσει, να βρίσκεσαι στο δρόμο, στη δουλειά, στο καφενείο και να θυμάσαι τον άνθρωπό σου με ιστορίες, ρακές και συζητήσεις. Να έχεις την αθιβολή του στην καθημερινότητά σου. Αυτό είναι το πιο ωραίο. Τα άλλα- στο μυαλό μου τουλάχιστον- είναι πιο προσωπικές υποθέσεις. Για τον στενό οικογενειακό κύκλο.

Πάσχα στην καραντίνα. Είναι τελικά τόσο μεγάλη θυσία;

Όσο πλησιάζει το Πάσχα, βλέπω μία κλιμάκωση από όλες τις πλευρές. Η Κυβέρνηση μέσω Τσιόδρα- Χαρδαλιά (σε ρόλο καλού και κακού μπάτσου), κάθε μέρα πιο έντονα τονίζουν ότι δεν πρέπει να πάμε στα χωριά μας ή στους γονείς/αδέρφια/κουμπάρους να κάνουμε Πάσχα, σε πυλωτές και μπαλκόνια.

Οι φανατικοί πιστοί, κλιμακώνουν τη γκρίνια για τις κλειστές Εκκλησίες, το Άγιο Φως, τα νεκροταφεία και όλα αυτά που τη Μεγάλη Εβδομάδα γίνονταν και τώρα δε θα γίνουν. Με την Εκκλησία να παρακολουθεί διακριτικά και διάφορους αντιπροσώπους της (ενίοτε σε συνεργασία με πολιτικάντηδες) να λειτουργούν στη λογική της πίσω πόρτας.

Βλέπω και στα social media και μία κλιμάκωση συναισθηματική. Λογικό φαινόμενο. Έχουμε μάθει να γιορτάζουμε οικογενειακά, στις εξοχές και τώρα δε θα το κάνουμε. Είμαστε και 40 μέρες σχεδόν μέσα, κάπου πρέπει να βγει και ο συναισθηματισμός μας. Στενοχωριόμαστε για τους μεγάλους που θα κάνουν μόνοι Πάσχα, χωρίς παιδιά κι εγγόνια. Στενοχωριόμαστε που τα παιδιά μας δε θα παίξουν αλλά θα το περάσουν σε μπαλκόνια, σαλόνια και σε περιπάτους στο τετράγωνο (αιτιολογία 6 κλασσικά). Στενοχωριόμαστε που δεν πήγαμε οι ίδιοι τη λαμπάδα και το δώρο στο βαφτιστήρι και το ανήψι. Γενικά πιεζόμαστε και στενοχωριόμαστε.

Προφανώς κι εγώ θα ήθελα να πάω στο χωριό μου. Έχω να κατέβω Κρήτη από την Πρωτοχρονιά κι όπως πάει θα κάνω πολύ καιρό ακόμα. Να δω και τους δικούς μου που δεν τους έχω δει όχι τις 40 μέρες της καραντίνας αλλά πολύ περισσότερο.

Μ’ αρέσει επίσης πάρα πολύ ο χαβαλές και το ψήσιμο. Και τα ουζερί μου αρέσουν τη Μεγαλοβδομάδα. Και οι βόλτες έξω. Και οι μπάλες με τα παιδιά, τα ποδήλατα κι όλα αυτά που δεν προβλέπονται αυτό το Πάσχα. Θα μου λείψουν και θα τα στερηθώ.

Φυσικά και έχω και άγχος και ανασφάλεια. Για τη μαμά μου που θα κάνει μόνη της, για τους δικούς μου γενικότερα, ειδικά τους πιο μεγάλους, για τα παιδιά που όλο αυτό τα έχει πάει πίσω, για τη δουλειά, την κοινωνία, για τα πάντα! Οπότε εννοείται ότι νιώθω και πίεση, έχω αϋπνίες και άλλα τέτοια που λίγο πολύ όλοι βιώνουμε.

Οι βιντεοκλήσεις, οι φωτογραφίες και όλα αυτά είναι μπαλώματα στην κατάσταση. Λίγα πράγματα καλύπτουν. Αυτό το Πάσχα δε θα είναι ίδιο. Είναι όμως τόσο μεγάλη θυσία αυτή;

Μία στραβή λόγω της διασποράς του ιού, μπορεί να είναι καθοριστική για τους μεγαλύτερους κυρίως. Κι αυτό δε διορθώνεται.

Ένα πισωγύρισμα στην πορεία της χώρας στην αντιμετώπιση της πανδημίας, πιθανόν να στερήσει ακόμα περισσότερες δουλειές. Θα κάνει πολλαπλάσια ζημιά στην οικονομία από αυτή που ήδη έχει γίνει. Και στα εργασιακά, τον τουρισμό, σε όλα αυτά που περιμένουμε με αγωνία να ξαναρχίσουν. Ούτε αυτό διορθώνεται αν γίνει.

Κάποιοι λένε ότι τα μέτρα είναι υπερβολικά. Μπορεί. Μπορεί και όχι όμως. Δε μπορώ να το απαντήσω. Οπότε θα κάνω Πάσχα όπως μου προτείνουν. Όχι γιατί με «τρόμαξαν» με πρόστιμα και αστυνομικούς ελέγχους. Αλλά γιατί αυτό κρίνω ότι είναι το καλύτερο κοινωνικά αλλά και για το μικρόκοσμό μου. Με τα δεδομένα που έχω.

Προσπαθώ να μένω όρθιος, λογικός και ψύχραιμος. Να είμαι σε θέση να κρίνω όσα συμβαίνουν, να μην καταπίνω αμάσητες ούτε θεωρίες συνομωσίας ούτε και αγιογραφίες φυσικά…

Στο κάτω- κάτω, ούτε σε βάρδια στο νοσοκομείο όπως το νοσηλευτικό προσωπικό θα το περάσω, ούτε δουλεύοντας 18ωρα στο μηχανάκι όπως οι ντελιβεράδες, ούτε γεμίζοντας ράφια και απορροφώντας νεύρα των πελατών ως το Μ. Σάββατο το απόγευμα όπως οι εργαζόμενοι στα σούπερ μάρκετ, τα ζαχαροπλαστεία και τους φούρνους. Με την οικογένεια μου θα είμαι, με φαγητό στα πιάτα μας (και νόστιμο κιόλας) και στην άνεση του σπιτιού μας. Δεν είναι δα και τόσο πια άσχημα…

Αυτό το Πάσχα λοιπόν, θα είναι από εκείνα που θα συζητάμε στο μέλλον ως η εξαίρεση στον κανόνα. Θα είναι αυτό το Πάσχα που η ιστορία του θα ξεκινάει κάπως έτσι: «Θυμάστε τότε με τον κορωνοϊό που κάναμε Πάσχα σε καραντίνα;» και θα μας θυμίζει- στους περισσότερους κι όχι σε όλους δυστυχώς- μόνο κλεισούρα κι όχι ΜΕΘ, θανάτους και νοσοκομεία… Είναι τόσο μεγάλη θυσία τελικά;

Χρόνια πολλά σε όλους και Καλή Ανάσταση (γενικότερα)!

Του χρωστάμε

Από την ώρα που μάθαμε όλοι για το θάνατο του, υπέροχου, Μανώλη Γλέζου, τα συναισθήματα μέσα μου εναλλάσσονται διαρκώς. Θλίψη, συγκίνηση και μελαγχολία για αυτή τη βαριά είδηση αποχαιρετισμού. Αλλά και σεβασμός και τιμή που έστω και λίγο τον συναναστράφηκα. Τον έζησα να δίνει μάχες. Τις μάχες που εκείνος έκρινε σημαντικές.

Γιατί αυτό ήταν ένας πραγματικός και συνεπής μαχητής. Από τα εφηβικά του χρόνια μέχρι σήμερα. 80 και παραπάνω χρόνια, δεν σταμάτησε ποτέ και δεν κώλωσε πουθενά. Αναμφίβολα ήταν από τους τελευταίους Έλληνες, αν όχι ο τελευταίος, που μπορείς να τον περιγράψεις στα παιδιά σου ως ήρωα και αγωνιστή χωρίς αστερίσκους και «αλλά…».  

Όπως αρκετοί κι εγώ αρχικά σκέφτηκα πώς είναι κρίμα που λόγω της καραντίνας δε θα μπορέσουμε να τον αποχαιρετίσουμε όπως του άξιζε. Που δε θα έχουμε την ευκαιρία να ξαναβγούμε στο δρόμο, να ξανασυναντηθούμε με πολλούς συντρόφους ή και άσπονδους φίλους. Στο δρόμο, όπου όλα αυτά τα χρόνια συναντούσες το Γλέζο.

Μετά όμως το ξανασκέφτηκα. Ο Γλέζος δεν είχε ανάγκη από κόσμο και μεγάλες εκδηλώσεις. Δεν περιμένει αυτό από εμάς. Περιμένει να μας δει να δίνουμε μάχες και αγώνες για τις αξίες μας και πρώτα από όλα για ένα κόσμο με περισσότερη ανθρωπιά και δικαιοσύνη. Να του μοιάσουμε στο μικρό του δαχτυλάκι.

Πολλές φορές μόνος ή σχεδόν μόνος πάλευε. Από την Ακρόπολη με το Σάντα, ως την επέτειο του Πολυτεχνείου το 2017, με τρομερή βροχή όλη την ημέρα, σε μία φωτογραφία του που τον περιγράφει συνοπτικά και ανάγλυφα.

Δεν πιστεύω ότι είχε ανάγκη στα 98 του να ακούσει μεγάλους επικήδειους και συγκινητικά λόγια. Ούτε και συνθήματα. Είμαι βέβαιος πώς προτιμά να κρατήσουμε τις δυνάμεις μας για τις μάχες του μέλλοντος. Να μάθουμε στα παιδιά μας ότι επιβάλλεται κάποιος να αγωνίζεται.

Δεν πειράζει, ας μη «ξεβολευτούμε» σήμερα από την καραντίνα μας. Αρκεί αύριο, στις επόμενες μεγάλες στιγμές να είμαστε κι εμείς εκεί, όπως ήταν κι εκείνος σε όλη του τη ζωή. Του χρωστάμε λοιπόν να του αποδώσουμε, την τιμή που του αρμόζει… Ας μην το ξεχάσουμε.

Ο μεταβολισμός του φόβου

Αυτή η Δευτέρα, το ξεκίνημα μιας νέας, αλλά ίδιας στην καθημερινότητα μας, εβδομάδας με βρήκε λίγο βαρύ. Μάλλον μαζεύτηκαν πολλές οι μέρες (13 πια). Χάλασε κι ο καιρός και αυτή η σκοτεινιά σε ρίχνει… Έκλεισε και το Άλσος Συγγρού που κάθε 2-3 μέρες λειτουργούσε ως μία 2ωρη απόδραση- αποσυμπίεση. Δε μεσολάβησε και Σαββατοκύριακο για να νιώσεις ότι μπήκε ένα κόμμα έστω στη ρουτίνα. Μαζεύτηκαν αρκετά.

Πιθανότατα έπαιξε ρόλο και αυτή η φράση. «Απαγόρευση κυκλοφορίας». Που δεν είναι ακριβής και κακώς τη χρησιμοποιούν τα ΜΜΕ αλλά όσο και να μη θες, σε επηρεάζει. Μαυρίζει τη ψυχή σου.

Βέβαια στην πραγματικότητα, αυτό που μάλλον βαραίνει μέρα με τη μέρα, δεν είναι τόσο η κλεισούρα. Ούτε ότι δε βλέπεις φίλους και συγγενείς, άλλωστε σε αυτό η τεχνολογία δίνει αρκετές λύσεις. Είναι η ανασφάλεια. Η συνεχής αβεβαιότητα που υπάρχει, που περιμένεις τα πιο δύσκολα και δεν έχεις καθόλου εικόνα πότε θα φανεί κάποιο φως στο τούνελ που έχουμε όλοι μπει. Και ο φόβος για το μετά.

Τι θα γίνει μετά; Από τα πιο απλά και καθημερινά, τη δουλειά, το σχολείο και τις εκκρεμότητες που έμειναν στον αέρα. Ως τα πιο «μεγάλα». Πώς θα μας βρει σαν κοινωνία συνολικά αυτό το γερό χαστούκι; Αυτό το πισωγύρισμα σε μία σειρά θεμάτων, την εκπαίδευση, τα δικαιώματα, τα εργασιακά;

Ξέρεις ότι όταν βγεις από το σπίτι, πολλά μαγαζιά δε θα είναι εύκολο να λειτουργήσουν. Κι αν λειτουργήσουν, λίγος κόσμος θα διαθέτει αποθέματα, υλικά και ψυχολογικά να τα υποστηρίξει. Ξέρεις ότι κάτω στην Κρήτη, όπως και σε όλη την Ελλάδα, που οι μισοί σχεδόν γνωστοί σου ασχολούνται με τον τουρισμό, θα έχουν θέμα. Μεγάλο και δυσεπίλυτο.

Δε νιώθεις καν την αισιοδοξία, ότι μετά από όλο αυτό, θα αλλάξουμε. Θα φροντίσουμε το Εθνικό Σύστημα Υγείας, θα εκσυγχρονίσουμε την εκπαίδευση, θα φροντίσουμε να έχουν όλοι πρόσβαση στην τεχνολογία με στόχο ίσες ευκαιρίες. Γενικά ότι θα αρχίσει να κυριαρχεί η ανθρωπιά αλλά και η ισότητα του ατομισμού και του νόμου του ισχυρού.

Αντιθέτως, προσωπικά φοβάμαι ότι αυτός ο νόμος του ισχυρού θα δυναμώσει. Η συντήρηση θα εμπεδωθεί. Ο ατομισμός θα εδραιωθεί. Η ψαλίδα ανάμεσα στους λίγους που έχουν (ότι έχουν είτε είναι χρήμα, είτε προσβάσεις, είτε εξουσία) και τους πολλούς που δεν έχουν θα ανοίξει.

Σε αυτή την επόμενη μέρα, τη μετά- Κορωνοϊού εποχή, φοβάμαι πώς θα μπούμε αποκαμωμένοι και αποδυναμωμένοι. Αδύναμοι και ανέτοιμοι για μάχες. Χωρίς αντανακλαστικά.

Άρα; Τα βάφουμε μαύρα, αποδεχόμαστε τη μοίρα μας και κάνουμε υπομονή να περάσει η καραντίνα; Προφανώς και όχι. Ο φόβος δεν είναι πάντα ένα αρνητικό συναίσθημα. Δείχνει γείωση με την πραγματικότητα, ενσυναίσθηση και ότι υπάρχει συνείδηση. Είναι χρήσιμος αν τον μεταβολίσουμε καλά.

Αυτό είναι και το προσωπικό μου στοίχημα στις μέρες που έρχονται. Να βρω τρόπο να μεταβολίσω δημιουργικά το φόβο και όταν βγω από το σπίτι, να είμαι χρήσιμος κι έτοιμος. Μπορεί η γενιά μου να είναι δύσκολο να φτιάξει τη ζωή της, αλλά ας το παλέψουμε. Το πολύ- πολύ να στρώσουμε λίγο καλύτερα το δρόμο για τα παιδιά μας…

Ο φόβος ας γίνει γιορτή όπως λέει κι ο Μίλτος…

Καραντίνα, τηλε-εργασία και οικογενειακές ιστορίες

Ξυπνάς το πρωί, μία ολόκληρη ώρα αργότερα από ότι παλιά, τότε πριν τον κορωνοϊό και την καραντίνα του. Τα παιδιά κοιμούνται. Φτιάχνεις ωραίο σπιτικό καφέ και βάζεις τα ρούχα της δουλειάς (πουκάμισο, φόρμα, παντόφλα) για να πας γραφείο (γωνία καθιστικό, όπως κοιτάς, αριστερά). Ξεκινά άλλη μία μέρα καραντίνας.

Ξεκινάς δυναμικά, ξέρεις καλά ότι αυτά τα λίγα λεπτά θα είναι τα πιο παραγωγικά της ημέρας. Μόλις στείλεις τα πολύ πρωινά e-mails και δεις τις ενημερώσεις της ημέρας (όχι ότι δεν τις είχες δει από την προηγούμενη, αλλά λέμε τώρα…) ακούς την πρώτη φωνή από το βάθος.

«Μαμααααά, μπαμπααααά! Εεεεέλα»

Ξύπνησε ο μικρός (είναι σε κούνια με κάγκελα και δε μπορεί να ξεπορτίσει, ακόμα, μόνος του), αρχίσει στα αλήθεια το σημερινό πρόγραμμα.

Πας μέσα. Αν δει εσένα «θέλει τη μαμά». Αν πάει εκείνη «ο μπαμπάς που είναι;». Γκρινιάζει λίγο που πρέπει να αλλάξει, μετά γκρινιάζει λίγο που θα φάει πάλι αυτό το πρωινό, ρωτάει αν θα πάει σχολείο, γκρινιάζει που δε θα πάει (ενώ ως πριν από μία εβδομάδα γκρίνιαζε που θα πάει), κάνει γενικά ότι περνά από το χέρι του για να ξυπνήσει και το μεγάλο.

Σηκώνεται ο μεγάλος, ενώ εσύ έχεις μόλις πάρει τις πρώτες απαντήσεις από τη δουλειά. Πρώτη του δουλειά να τσακωθεί με το μικρό. Εθιμοτυπικά. Δεν υπάρχει γιατί. Γιατί έτσι!

Τρώει κι εκείνος το πρώτο γεύμα της ημέρας. Το πρώτο από τα πολλά γεύματα της ημέρας. Τα πάρα πολλά γεύματα της ημέρας. Τα αμέτρητα γεύματα της ημέρας…

«Τώρα, όπως ξέρεις, είναι ώρα για διάβασμα. Έχουμε πει κάθε μέρα 2 ωρίτσες, ναι;». Κάθεται ευχαρίστως να διαβάσει τα μαθήματα που έχεις αυτοσχεδιάσει, από ότι έχεις καταλάβει στην τετράμηνη θητεία σου ως «γονιός Α Δημοτικού».

Κάθεσαι κι εσύ στον υπολογιστή, αφού βρεις μια λύση στο «θέλω κάτι να παίξω» του μικρού. Προτείνεις playmobil, paw patrol, lego και τελικά παίζει με το τηλεκοντρόλ, το φορτιστή του κινητού και το ξεσκονόπανο.

Με τα πολλά, πιάνεις ξανά τον υπολογιστή, τα κείμενα, τις παρουσιάσεις, τα exclelόφυλλα (μακριά από εμάς), τα e-mails και αρχίζουν να χτυπάνε τηλέφωνα. Εννοείται πώς σε κάθε τηλέφωνο ή απαιτητικό θέμα, θα έχεις παρεμβολές.

«Μπαμπά, εδώ τι πρέπει να κάνω;» ή «Μπαμπά, κοίτα που έξυσα το μολύβι μου» και άλλα πολύ σημαντικά που πρέπει να επιλύσεις προκειμένου να μη βρει πάτημα να σηκωθεί από την απασχόλησή του. Ακαριαία, θα πεταχτεί κι ο μικρός. «Μπαμπά, εγώ κοίτα που έξυσα το ξεσκονόπανο»… Να τον καμαρώσεις κι εκείνον λίγο, να μην τον καμαρώσεις;

Ξανακάθεσαι και σκάει τηλέφωνο από το Διευθυντή. Παίρνεις τη φωνή του στυγνού επαγγελματία, την ανάσα στελέχους και το σηκώνεις. Μιλάς με σοβαρότητα και τυπικά. Μέχρι να εμφανιστεί παιδί που θα θέλει κάτι να σου πει. Συνήθως κάτι να φάει. Αν τους κάνεις νοήματα, θα καταλήξουν να κλαίνε που δεν τους μιλάς. Αν τους μιλήσεις θα καταλήξουν να κλαίνε επειδή δεν είπες αυτό που θέλουν.

Όπως παριστάνεις ότι ακούς, πιάνεις μπουφάν και βγαίνεις μπαλκόνι. Συνεχίζεις το τηλεφώνημά σου, ελαφρώς παγωμένος. Σύντομα παρατηρείς στη μπαλκονόπορτα δύο φάτσες κολλημένες, κόκκινες από ζόρι, να σε ψάχνουν. Τέλοσπάντων το τηλεφώνημα φτάνει στο τέλος του, μπαίνεις μέσα και πρέπει να απολογηθείς. Δίνεις φαγητό, δίνεις λύσεις στο τι να κάνουν και ξαναπιάνεις δουλειά.

Έχει μεσημεριάσει όμως πια. Σκάνε τα πρώτα τηλέφωνα από το σόι.

«Τι κάνετε, τα παιδιά πώς είναι;»

«Ακούσατε αυτό που είπε το πρωί ο Παπαδάκης»

«Μου είπε η Σούλα από απέναντι»

Όπα όπα, για κάτσε…

«Μάνα, δεν είπαμε δε βγαίνεις έξω;»

«Και μέσα τι να κάνω όμως παιδί μου;»

Εξηγείς για 340840247^η φορά το ποίημα. Μένουμεσπίτι, ευπαθείς ομάδες, διάδοση, καραντίνα κλπ κλπ. Εννοείται ότι το βραδάκι θα χρειαστεί να τα εξηγήσεις ξανά. Μία λύση είναι να τα ηχογραφήσεις μία φορά και να τα βάζεις 2 φορές την ημέρα να τελειώνουμε…

Επιστρέφεις στον υπολογιστή. Νέα e-mails, εκκρεμότητες να κλείνουν σιγά- σιγά, φτάσαμε απόγευμα. Τελικά πιο πολλές είναι υπερωρίες σπίτι παρά στο γραφείο. Πριν κλείσεις, λες ας δω τι νέα. Τι το ήθελες κι εσύ… Βομβαρδισμός από fake news, άγχος, ανασφάλεια και τρόμο με γερές δόσεις από σχολιασμό σοσιαλμιντιακό. Όλοι ειδικοί κι όλοι άσχετοι. Σε πιάνει μία ταχυπαλμία, το κλείνεις μπας και ηρεμήσεις (αστείο…).

Το απόγευμα, ραντεβού με τον κ. Τσίοδρα. Παλιά οι μεσήλικες και οι μεγάλοι άνθρωποι, συντονίζονταν να δουν τον Άγνωστο Πόλεμο ή τη Λάμψη. Εμείς της καραντίνας, συντονιζόμαστε στην ενημέρωση για τον ιό. Και μέρα παρά μέρα στο διάγγελμα του Πρωθυπουργού.

Μετά αρχίζουν τα μηνύματα στα viber και στα messenger.

«Τον είδες;»

«Πώς τα βλέπεις»

«Δύσκολα τα πράγματα»

Απαντάς στα πρώτα, σύντομα χάνεις την ηρεμία σου, λες άσε, θα τα κλείσω όλα να ασχοληθώ με τα παιδιά να ξεχαστώ. Πιάνεις το παιχνίδι λοιπόν. Βασικά αναλαμβάνεις διαιτητής του παιχνιδιού. Ανά 5’ συνεργασίας και ηρεμίας, μεσολαβούν άλλα 5’ πλακωμού.

Μέχρι που βραδιάζει, έρχεται η ώρα να ηρεμήσει το σπίτι. Επί κανονικότητας, αυτό ήταν κατά τις 9. Τώρα έχει μετακινηθεί προς τις 11 και αν… Η γυναίκα σου ανακάλυψε (μάλλον τελευταία) τις Άγριες Μέλισσες και βλέπει διπλό επεισόδιο, ποδόσφαιρο πια δεν έχει για να την κοντράρεις, κάθεσαι κι εσύ και βλέπεις. Συζητάτε στις διαφημίσεις ποιος θα έχει εξοδόχαρτο την επομένη για σούπερ μάρκετ, κρεοπώλη κλπ. Στο τέλος το παίζετε κορώνα- γράμματα. Πάλι μέσα αύριο!

Αράζεις και κοιμίζεις τα παιδιά, με συζήτηση και κανένα βιβλίο. Ή σε κοιμίζουν εκείνα, ανάλογα το κέφι… Μεταξυπνάς στον καναπέ, τα πας στα κρεββάτια τους, μαζεύεις παιχνίδια, ποτήρια, πιάτα κι ότι άλλο μπορεί να βρίσκεται στο σαλόνι (το ξεσκονόπανο ας πούμε), κλείνεις τα φώτα και πας για ύπνο κι επίσημα.

Το επόμενο πρωί, ξυπνάς, μία ολόκληρη ώρα αργότερα από ότι παλιά, τότε πριν τον κορωνοϊό και την καραντίνα του. Τα παιδιά κοιμούνται. Φτιάχνεις ωραίο σπιτικό καφέ και βάζεις τα ρούχα της δουλειάς (πουκάμισο, φόρμα, παντόφλα) για να πας γραφείο (γωνία καθιστικό, όπως κοιτάς, αριστερά). Ξεκινά άλλη μία μέρα καραντίνας…

Ένας είναι ο εχθρός, τώρα, ο αόρατος ιός!

Είναι σημαντικό, να ξέρεις πότε και τι είδους κριτική θα κάνεις. Κι ακόμα σημαντικότερο, να μη ξεχάσεις όταν είναι η κατάλληλη στιγμή, να κάνεις απολογισμό.

Σε φάσεις κρίσης λένε πολλοί πως «δεν είναι ώρα να πολιτικολογούμε». Διαφωνώ. Η κρίση είναι εξ’ ορισμού μία κατάσταση που η πολιτική πρωταγωνιστεί.

Πολλοί επίσης λένε πώς «τώρα δεν πρέπει να υπάρχουν αντιδικίες αλλά συναίνεση». Σε αυτό συμφωνώ. Αυτό φυσικά δε σημαίνει ότι δεν πρέπει να παρατηρείς, να εντοπίζεις αρρυθμίες και να τις επισημαίνεις προς διόρθωση. Από την άλλη και η γκρίνια για τη γκρίνια δεν προσφέρει απολύτως τίποτα.

Δυστυχώς, λίγο η κλεισούρα, λίγο η πίεση που όλοι νιώθουμε, λίγο ο φανατισμός και οι ατελείωτες βεβαιότητες που μας χαρακτηρίζουν, έχουν οδηγήσει τη δημόσια συζήτηση σε μία άγονη αναπαραγωγή μονολόγων και προσωπικών ποιημάτων. Μία κασέτα σοσιαλμιντιακή.

Το σκεφτόμουν αυτές τις μέρες μετά τα διαγγέλματα του Πρωθυπουργού. Όταν έλεγες «είπε τα αυτονόητα» ήσουν μίζερος για τους υποστηρικτές του. Αν πάλι συμπλήρωνες «το χειρίζεται γενικά σωστά», έπεφτε κράξιμο εξ’ αριστερών. Εγώ δηλαδή που θεωρώ ότι κάνει τα αυτονόητα, δηλαδή ακολουθεί τις προτάσεις των ειδικών και παίρνει μέτρα έχω απέναντί μου τους μεν ως «μίζερος και μηδενιστής». Και την ίδια στιγμή, όταν αναφέρω ότι τα μέτρα που έχει πάρει μου φαίνονται σωστά και χρήσιμα, μου λένε «έφτασες να υποστηρίζεις το Μητσοτάκη».

Δηλαδή είναι κακό να είσαι εκτός ΝΔ αλλά να μπορείς να πεις ότι ο Πρωθυπουργός κινείται συνετά και με σοβαρότητα; Δηλαδή είναι τόσο τρομερό να αναγνωρίσεις ότι σωστά για παράδειγμα έκλεισε σχολεία και γήπεδα; Ή και ότι σωστά αποφάσισε να κλείσει και τις Εκκλησίες;

Από την άλλη, είναι τόσο τρομερό, να πεις ότι άργησε να αποφασίσει το κλείσιμο των Εκκλησιών; Ή ότι ο ΣΥΡΙΖΑ σε αυτή τη φάση βάζει πλάτη και βοηθά στη συναινετική αντιμετώπιση, με προτάσεις και κυρίως αποφεύγοντας τις κορώνες; Καλά δε συζητώ τι χαμό μπορεί να σηκώσει μία φράση του στυλ «ο Ξανθός στο Υγείας έκανε σοβαρή προσπάθεια να κρατήσει σε καλή κατάσταση το ΕΣΥ». Αμέσως θα ξεκινήσει η μάχη που με μαθηματική ακρίβεια θα καταλήξει σε σκληρή μονομαχία Πολακοκλάστες vs Πολακολάτρεις.

Γενικά επικρατεί ένας μικρό χάος. Και προφανώς δε βρισκόμαστε σε κανονικές συνθήκες. Σε «κανονικότητα» μία κωλοτούμπα όπως του Άδωνη στο θέμα των τιμών και της κερδοσκοπείας σε προϊόντα πρώτης ανάγκης θα ήταν αντικείμενο για δίκαιο και σκληρό κράξιμο. Τώρα δεν είναι. Αρκεί που πήρε πίσω τη μαλακία που είπε περί «ελεύθερης αγοράς».

Σε κανονικές συνθήκες, τύποι όπως ο Μπογδάνος ή ο Πορτοσάλτε που ανυπομονούσαν για κλείσιμο νοσοκομείων θα έπρεπε να κατακριθούν σκληρά. Τώρα όμως δεν έχουμε χρόνο για χάσιμο. Στο μέλλον ας το θυμόμαστε. Ακόμα και η Ε.Ε, που εδώ και 10 χρόνια απαιτούσε ή αποδεχόταν σαν μέτρα «βελτίωσης της οικονομίας» τις περικοπές στην Υγεία και σήμερα «στέκεται δίπλα μας» και ανακοινώνει ότι θα μας βοηθήσει, είναι για κράξιμο. Αλλά όχι τώρα. Δεν είναι η στιγμή. Το timing στη ζωή και στην πολιτική έχει μεγάλη σημασία.

Στη φάση που βρισκόμαστε, αυτό-περιορισμένοι σπίτια μας, ας μείνουμε νηφάλιοι, ήρεμοι και ψύχραιμοι. Να έχουμε το καθαρό μυαλό να αναγνωρίσουμε τα θετικά (ακόμα κι αν είναι αυτονόητα, δεν είχαμε πάντα σε αυτή τη χώρα την κοινή λογική), να εντοπίζουμε με παραγωγικό τρόπο αδυναμίες (για παράδειγμα στα εργασιακά όπου υπάρχουν πολλά κενά στις προβλέψεις) και τα αρνητικά να τα προσπερνάμε, όχι ξεχνώντας τα, αλλά βάζοντάς τα στην to do λίστα μας για μετά ταύτα. Με την υπόσχεση όμως στους εαυτούς μας, να μην ξεχάσουμε την καταγραφή αυτή.

Ας παρατήσουμε λοιπόν αυτή την εμμονή να επιτεθούμε στον «εχθρό» σε κάθε ευκαιρία. Ας επικεντρωθούμε στις λύσεις κι όχι στο πρόβλημα. Αυτή τη στιγμή ο εχθρός δεν είναι ο πολιτικός αντίπαλος αλλά ένας αόρατος ιός.

Ίσως, λέω ίσως, μετά από όλο αυτό που όλοι καταλαβαίνουμε ότι θα φέρει σοβαρές αλλαγές στη ζωή μας, να καταφέρουμε να μπορούμε να πολιτικολογούμε ο καθένας από το ιδεολογικό του μετερίζι χωρίς φανατισμό και άγονα αλλά ουσιαστικά. Όχι τίποτα άλλο, αλλά μετά θα έχουμε σοβαρά κοινωνικά, εργασιακά, εκπαιδευτικά και οικονομικά ζητήματα να λύσουμε.

Μπορεί λοιπόν να βγει κάτι καλό. Μπορεί και όχι φυσικά (η προϊστορία δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας).

Μήπως είμαι μαλάκας τελικά;

Ιούνιος 2015. Θυμάμαι , λίγο πριν γίνει το διάγγελμα στο δημοψήφισμα, είχε φτάσει στα αυτιά μου ως «φήμη». Βάσιμη.

Δεν πήγα στην τράπεζα. Λίγο που δεν ήθελα να το πιστέψω, διαφωνούσα και ακόμα διαφωνώ με το χειρισμό και το χρόνο που επελέγη να γίνει. Λίγο που δεν ήθελα να είμαι ανεύθυνος και υπερβολικός. Δεν πήγα. Αμέσως μόλις τελείωσε το διάγγελμα, μεσάνυχτα σχεδόν, άκουσα τη γειτονιά να ενεργοποιείται. Σκέφτηκα πώς είναι λάθος να το κάνουμε αυτό κι έκατσα μέσα.

Σε μία περίοδο δύσκολη οικονομικά, με ανεργίες, απληρωσιές και ένα παιδί 2 χρονών, αποφάσισα να μείνω σταθερός στα πιστεύω μου και σε ότι εγώ θεωρούσα ώριμη στάση ως πολίτης. Τις επόμενες μέρες, θυμόμαστε όλοι τι συνέβη. Χρήματα με το σταγονόμετρο μετά από αναμονή μεγάλη σε ουρές με κόσμο έτοιμο να καυγαδίσει και να εξοργιστεί με την παραμικρή σπίθα. Κουτσά, στραβά, πέρασε όλο αυτό. Κι έμεινα με την απορία αν τελικά τότε ήμουν «ώριμος πολίτης» ή απλά μαλάκας.

Μάρτιος 2020. Πέντε χρόνια από τότε, χωρίς να έχω απαντήσει στο ερώτημα αυτό, η ζωή τα έφερε έτσι που η απορία έγινε ξανά επίκαιρη. Οι οδηγίες λένε «Μένουμε Σπίτι». Έτσι λέει προστατεύουμε τις ευπαθείς ομάδες και καθυστερούμε τη διάδοση του ιού προκειμένου να βοηθήσουμε το Σύστημα Υγείας (που ξαφνικά όλοι αγάπησαν) να αντέξει. Οι αρμόδιοι επίσης ξεκαθαρίζουν ότι δεν τίθεται θέμα τροφοδοσίας της αγοράς. Δε χρειάζεται να στοκάρουμε ανεξέλεγκτα.

Ξανά το δίλημμα, «ώριμος πολίτης» ή απλά μαλάκας;

Όντας στους τυχερούς αυτή τη φορά (σε σχέση με το 2015) που η δουλειά μου σε μεγάλο βαθμό γίνεται από το σπίτι ενώ και εντός του στενού πυρήνα (των 4 της οικογένειας δηλαδή) δεν υπάρχει κάποιο άτομο υψηλού κινδύνου, μοιάζει να έχω μικρότερο ρίσκο από τους περισσότερους γύρω μου.

Τα παιδιά  όμως- κι όχι μόνο αυτά άλλωστε κι εγώ είμαι πολύ του «έξω»- διψάνε για βόλτα. Γιατί να μην τους κάνω το χατήρι; Μα πρέπει να είμαι πειθαρχημένος στις οδηγίες. Θα κάτσουμε μέσα και θα βγαίνει ένας εκ των ενηλίκων για τα απαραίτητα. Αυτή είναι η «οικογενειακή γραμμή», από τη μέρα που έκλεισαν τα σχολεία.

Όσο εμείς κοιτάμε τα ντουβάρια, βλέπουμε στις ειδήσεις και στα ιντερνέτ κόσμο να μαζεύεται σε οργανωμένες παραλίες, να πίνει καφεδάκια (μέχρι να μας κλείσουν καφέ και παραλίες) και γενικά να διακοπάρει. Μέχρι και στη Βουλγαρία λέει πήγαν για καφέ! Όσο εσύ και τα παιδιά σου, στερείσαι πχ την αθλητική δραστηριότητα, το ποδόσφαιρο πχ που τόσο αγαπάς να παίζεις και να βλέπεις, άλλοι συρρέουν στις Εκκλησίες που για κάποιο λόγο έχουνε (ξε)μείνει ανοικτές.

Κι έρχεται ενστικτωδώς η ίδια απορία, εγώ μαλάκας είμαι δηλαδή;

Μπορεί και να είσαι. Αλλά μπορεί και όχι. Είναι μία συνειδητή επιλογή που κάνει κανείς, με βάση τις αξίες και την κοσμοθεωρία του. Καμιά φορά με κόστος (να κάνεις μέρες με 2 ευρώ αποθεματικό πχ και το άγχος στα ύψη με το μωρό ή να μείνεις κλεισμένος μέσα χάνοντας μεροκάματα ή κάποια ψυχαγωγία). Είναι όμως στην κρίση σου, τι είναι το σωστό. Δε μπορεί κανείς να στο φυτέψει στο κεφάλι. Ασφαλώς, κάπου εδώ μπαίνει το θέμα της κρατικής παρέμβασης, αλλά αυτή είναι μία άλλη, πολύ μεγάλη, συζήτηση…

Αν καταρρεύσει το σύστημα γύρω σου (είτε Υγείας είναι είτε Τραπεζικό) θα αποδειχθεί ότι μπορεί και να ήσουν όντως μαλάκας που δεν κάλυψες τον κώλο σου. Αλλά θα έχεις συνείδηση ήσυχη. Και ένα καλό παράδειγμα διδάξει στα παιδιά σου. Μήπως στις επόμενες στραβές (έτσι είναι η ζωή) εκείνα λειτουργήσουν αλλιώς και βάλει και κανένα γκολ η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη στον ατομισμό!

Όχι ότι είναι μία πρωτόγνωρη κατάσταση. Συμβαίνει κάθε μέρα. Όταν ψάχνεις να παρκάρεις αγνοώντας την ελεύθερη θέση για ΑμΕΑ και παρκάρει εκεί κάποιος άλλος ας πούμε. Νιώθεις μαλάκας ίσως, αλλά τελικά μήπως δεν είσαι εσύ ο μαλάκας της υπόθεσης; Απλά, σε τέτοιες φάσεις κρίσεις, όλα μεγεθύνονται.

Για να μην τα πολυλογώ, αυτό το «μήπως είμαι μαλάκας» περνάει από το μυαλό μου συνεχώς. Όλη μέρα. Με γεμίζει με άγχος και ανασφάλεια. Με στοιχειώνει. Αλλά στα 37 μου πια, έχω νομίζω αποκτήσει μία υποδομή να μπορώ να μένω σταθερός στα βασικά αξιώματα.

Ναι λοιπόν, ας είμαι μαλάκας.

To πρώτο κουδούνι

Τη θερινή ησυχία της γειτονίας, την έσπασε το πρώτο κουδούνι! Παιδάκια χαρούμενα, παιδάκια νυσταγμένα, παιδάκια φοβισμένα και παιδάκια βαριεστημένα μαζεύτηκαν ξανά στο σχολείο. Μαζί τους και οι γονείς. Οι έμπειροι αλλά και οι πρωτάρηδες, με τα πρωτάκια τους.

Όσο πλησιάζαμε στην πόρτα ένα παράξενο σφίξιμο στο στομάχι με ζόριζε. Πόσα χρόνια είχα να βρεθώ σε μία σχολική αυλή, με τόσα μικρά παιδιά… Πολλά! Από όταν ήμουν εγώ στη θέση τους! Πάνε 30 χρόνια από τη δική μου «πρώτη». Τότε δεν είχα κανένα σφίξιμο βέβαια. Ήμουν από τα παιδιά που θεώρησαν ευτυχή εξέλιξη ότι θα βρεθούν σε ένα μέρος γεμάτο παιδιά και αυλή για παιχνίδι. Σήμερα τι με έπιασε;

Με έπιασε η ανασφάλεια και το άγχος του γονιού. Τον έχω προετοιμάσει καλά για να ανταπεξέλθει; Του έχω δώσει συμβουλές που τον βοηθούν; Λες να τον έχω αγχώσει; Τι πρέπει να κάνω; Τη λίστα με τα σχολικά πότε να τη φέρω; Τσάντα με ροδάκια ή πλάτης; Μήπως το ολοήμερο τον κουράζει; Θα διαβάζει ευχαρίστως ή θα έχουμε δράματα; Με τα μεγάλα παιδιά πώς θα τα πάει, λες να τρομάξει; Κι αν κανένα παιδί τον κοροϊδέψει; Είναι σκληρά τα παιδιά. Ωχ! Κι αν ο δικός μου κοροϊδέψει κάποιο παιδί; Θα τα πάει καλά με τη δασκάλα; Φίλους, θα αποκτήσει φίλους ή θα ζοριστεί, έτσι κλειστός που είναι σαν τον πατέρα του;

Μπήκαμε. Εγώ έκανα τον άνετο. Εκείνος μαγκωμένος και αμήχανος. Από τους πρώτους φτάσαμε, δεν έχει πολλά πρωτάκια ακόμα. Σιγά σιγά εμφανίζονται γνώριμες φατσούλες από το νηπιαγωγείο. Η αμηχανία και το μάγκωμα φεύγουν ως δια μαγείας. Κι αρχίζει το παιχνίδι και το τρέξιμο. Ουφ…

Πέρασε ο αγιασμός, τέλειωσε η ενημέρωση. Από αύριο όλοι κανονικά, με τις τσάντες και το πρόγραμμα μας. Αρχίζουν τα δύσκολα. Για να δούμε! Η μέρα όλη αφιερωμένη στο παιδί. Βόλτα και παιχνίδι. Τρεις προπονήσεις σερί έκανε ο άτιμος στο ποδόσφαιρο, αλλά χαλάλι. Να ξεδώσει. Από αύριο κανονικά σχολείο…

Την επομένη, το σφίξιμο πάλι εκεί. Πώς θα του φανεί; Φτάνουμε στην είσοδο. Δεκάδες αγχωμένοι γονείς να δίνουν οδηγίες και τελευταίες κατευθύνσεις σε νυσταγμένα και παραζαλισμένα μαθητάκια που δεν έχουν ιδέα τι τα περιμένει. Μόνο ότι μέσα θα βρουν τους φίλους τους. Αποφασίζω να μην του πω τίποτα από τα άπειρα που σκέφτομαι ότι «δεν πρέπει να ξεχάσει». Μπαίνει, αφήνει τσάντα, χαιρετάει από μακριά και εξαφανίζεται στην αυλή τρέχοντας με τους φίλους του.

Οι άλλοι γονείς γύρω δε λένε να ξεκολλήσουν από την είσοδο. Χαιρετάνε και ξαναχαιρετάνε και δίνουν οδηγίες και φιλιά! Μήπως είμαι ανεύθυνος; Κοιτάω μέσα να δω τι κάνει. Δεν έχει ρίξει ούτε ματιά στην πόρτα. Και κάπου εκεί ηρεμώ. Μπήκε σχολείο και ασχολείται με αυτό. Χωρίς δεύτερες σκέψεις ή άγχος να χαιρετήσει δέκα φορές τον πατέρα του. Είναι μαθητής τώρα. Το απόγευμα θα είναι ξανά παιδάκι μου.

Ώρα να γίνω κι εγώ εργαζόμενος. Και απόγευμα θα μου τα πει τα νέα και τις εντυπώσεις του… Να, χτύπησε και το πρώτο κουδούνι, πάω να φύγω!

Ένα πρώτο εκλογικό ταμείο!

Η εποχή Μητσοτάκη ξεκίνησε κι επίσημα. Ουσιαστικά είχε ξεκινήσει από τις Ευρωεκλογές αλλά για το τυπικό παίξαμε και μία παράταση, όπου λίγα πράγματα παιζόντουσαν. Παρ’ όλα αυτά, είχαμε κάποιες μικρό- εκπλήξεις και εξελίξεις που έχουν την αξία τους. Έκανα μία προσπάθεια να μαζέψω τις σκέψεις μου σε ένα κείμενο των 8-10 λεπτών. Σίγουρα κάτι θα ξέχασα. Για όσους έχουν τόση υπομονή, ακολουθεί:

Το αποτέλεσμα:

Καθαρή, άνετη και μεγάλη νίκη της ΝΔ. Έχει 158 βουλευτές και αρκετά στηρίγματα (ΚινΑλ, Ελληνική Λύση) για να κυβερνήσει όπως ακριβώς εκείνη κρίνει. Και φυσικά να κριθεί. Ο Μητσοτάκης έχει για πρώτη φορά μετά το 2009 και τον Παπανδρέου μία αυτοδύναμη Κυβέρνηση και τα χέρια λυμένα να διαλέξει με ποιους θα δουλέψει και φυσικά προς ποια κατεύθυνση.

Ο ΣΥΡΙΖΑ με 31,5 και διαφορά στα επίπεδα των Ευρωεκλογών, πήρε το καλύτερο δυνατό που θα μπορούσε με βάση τις συνθήκες που διαμορφώθηκαν. Σε προσωπικό επίπεδο, το μεγαλύτερο παράπονό μου από το ΣΥΡΙΖΑ, μετά από 4,5 χρόνια διακυβέρνησης, είναι ότι όχι μόνο δεν εξαφάνισε το παλαιοκομματικό αλλά αντίθετα αποφάσισε να γίνει «περήφανος» πόλος του. Κι έτσι παραδίνει τη σκυτάλη στον άλλο πόλο, ο οποίος ισχυροποιήθηκε. Ένας πόλος όπου συστεγάζονται πολλά δεινά του τόπου με ρίζες στο «μαύρο» μας παρελθόν. Κι έρχεται φοβάμαι φορτσάτος να πάρει τη ρεβάνς του. Φυσικά, εις βάρος μας. Κλείνει ένας κύκλος που άνοιξε το 2015, με μια μεγάλη ήττα και μια χαμένη ευκαιρία για την Αριστερά…

Το ΚινΑλ, για κάποιο λόγο, ακατανόητο σε εμένα εμφανίζεται χαρούμενο. Καταλαβαίνω την ανακούφισή του για την αυτοδυναμία της ΝΔ που δε θα το αναγκάσει να συγκυβερνήσει και να φθαρεί αλλά δε βλέπω το λόγο της χαράς. Ο ΣΥΡΙΖΑ μετά από 4,5 χρόνια με μνημόνιο, δημοψήφισμα, απειρία κλπ, έχασε μόλις 4 μονάδες και το ΚινΑλ δε φαίνεται να ανακάμπτει στα σοβαρά. Εκτός αν χαίρονται που ξεφορτώθηκαν το Βενιζέλο που σίγουρα είναι ένας καλός λόγος να χαμογελάσει κάποιος.  Όπως και να έχει, στα μάτια μου, το ΚινΑλ έβαλε πλάτη και βοήθησε με πάθος τη ΝΔ στη δημιουργία ενός αντί-ΣΥΡΙΖΑ μετώπου και κλίματος όμως στην κάλπη δεν το εξαργύρωσε. Έκανε τη βρώμικη δουλειά της ΝΔ και εκεί σταμάτησε ο ρόλος του. Τώρα θα πιεστεί και από τις 2 πλευρές και αν δε βρει ρόλο, ταυτότητα και αφήγημα, δύσκολα θα κρατηθεί ακόμα και σε αυτό το 8%.

Το ΚΚΕ, στη ρουτίνα του και στα ποσοστά του. Ισχύει κι εδώ ότι εφόσον δεν παίρνει την πάνω βόλτα μετά από 4,5 χρόνια ΣΥΡΙΖΑ, πότε θα την πάρει;

Προστέθηκαν στη ζωή μας 2 ακόμα προσωποκεντρικά κόμματα (όπως ήταν οι ΑΝΕΛ του Καμμένου και η Ένωση Κεντρώων του Λεβέντη).

Το ΜΕΡΑ25, που πέτυχε να ψαρέψει στη δεξαμενή των απογοητευμένων ΣΥΡΙΖΑίων και του ΟΧΙ στο δημοψήφισμα. Έχει έναν επικεφαλής με συγκεκριμένα στοιχεία και ένα αρκετά ετερόκλητο ρόστερ στην Κ.Ο. Αναμένουμε με ενδιαφέρον το πώς θα επιλέξει να κινηθεί κι αν εκτός από επικοινωνία θα έχει και ουσία. Και φυσικά περιμένουμε να δούμε αν είναι πυροτέχνημα και ανάχωμα, όπως τουλάχιστον μοιάζει, ή ένας νέος πόλος στην Αριστερά.

Η Ελληνική Λύση: ψάρεψε στα νερά των ΑΝΕΛ και της Χ.Α. Προφανώς και έχει ακραία χαρακτηριστικά και θέσεις αλλά μοιάζει πιο light από τα τάγματα εφόδου της Χρυσής Αυγής. Μένει να φανεί η στάση της απέναντι στη ΝΔ ειδικά σε θέματα που μπορεί να χρειαστεί να ψηφίσουν μαζί (πχ Συνταγματική Αναθεώρηση). Προσωπικά δεν έχω καμία απαίτηση από το συγκεκριμένο σχήμα. Έχει ημερομηνία λήξης.

Η Χρυσή Αυγή μένει εκτός. Η καλύτερη είδηση της ημέρας. Φυσικά οι απόψεις της είναι ακόμα γύρω μας, απλά οι εκφραστές τους μετακόμισαν σε γειτονικούς χώρους, ίσως επιδιώκοντας να αποφύγουν το στίγμα. Πρακτικά, με τη δίκη τους σε εξέλιξη, οι Χρυσαυγίτες βρίσκονται σε δεινή θέση χωρίς πια βουλευτική ασυλία. Μένει να φανεί αν θα εμφανιστεί κανείς «από μηχανής Θεός» να τους σώσει, ή θα πάρουν αυτό που αξίζουν.

Η επόμενη μέρα

Η ΝΔ απρόσκοπτα και με μεγάλη άνεση θα μπορέσει να υλοποιήσει το πρόγραμμά της. Ασφαλώς θα περιμένουμε να δούμε και τι σχέσεις θα διαμορφώσει τόσο με την Ευρώπη όσο και με τις ΗΠΑ. Ο Τσίπρας είχε κατορθώσει να είναι συνομιλητής και να προχωρήσει πράγματα τόσο στην οικονομία όσο και στις διεθνείς σχέσεις. Ο Μητσοτάκης θα ακολουθήσει; Θα επιδιώξει να αλλάξει τις σχέσεις αυτές; Θα το δούμε. Πάντως είναι λεπτές ισορροπίες που μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Ένα παράδειγμα μόνο είναι το ποια στάση θα ακολουθήσει από εδώ και πέρα σε Μακεδονικό και Κυπριακό. Τη «σκληρή» και «πατριωτική» που ως τώρα είχε με το βλέμμα στο εσωτερικό κοινό ή την «ενδοτική» του ΣΥΡΙΖΑ όπως η ΝΔ την χαρακτήριζε;

Την ίδια στιγμή ο ΣΥΡΙΖΑ απέναντι σε μια ισχυρή και σταθερή ΝΔ, θα έχει δύο επιλογές. Να αξιοποιήσει το χρόνο ως αντιπολίτευση για να αλλάξει τα πάντα (στρατηγική, τρόπο να πολιτεύεται, πρόσωπα, προσανατολισμό και πολλά ακόμα) ή να κάτσει ως έχει και με τακτικισμούς να περιμένει τη φθορά της ΝΔ. Ο Τσίπρας με μία σωστή τοποθέτηση παραδοχής ήττας, προανήγγειλε κινήσεις προς το πρώτο σενάριο. Προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι θα γίνει μία προσπάθεια αναδιοργάνωσης αλλά δε ξέρω πόσο βαθιά μπορεί να φτάσει. Έχει επίσης αξία να δούμε τι είδους αντιπολίτευση θα κάνει. Ήρθε επιτέλους η ώρα για προγραμματική και ουσιαστική αντιπαράθεση ή θα δούμε πάλι κορώνες;

Μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να δημιουργήσει ένα προοδευτικό μέτωπο με νέα πρόσωπα και ιδέες ή θα δούμε πάλι ανακύκλωση; Πάντως όπως διαφαίνεται, σημαντικό ρόλο πλέον, κάτω από τον Τσίπρα, θα έχει ο Γιάννης Ραγκούσης, από το Παπανδρεϊκό ΠΑΣΟΚ του 2009 που επέλεξε να αντισταθεί στο αντί-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο και να προτείνει τη συμμαχία που ήδη άρχισε να υλοποιείται..

Σε όλα αυτά έχει σημασία και η σύνθεση των Κ.Ο. Γνωρίζοντας ποιοι είναι οι 300 της νέας Βουλής δε ξέρω πόσο μπορούμε να αισιοδοξούμε. Δυστυχώς στη ΝΔ οι ακροδεξιά, βαθιά συντηρητική πτέρυγα, πήγε καλά. Πιθανόν η «επιστροφή» ψηφοφόρων από τη Χ.Α, τους ΑΝΕΛ και το ΛΑΟΣ συνέβαλε σε αυτό. Γιατί δεν είναι το ίδιο να κυβερνάς με Πλεύρη, Άδωνη, Βορίδη, Συρίγο, Μπογδάνο, Λοβέρδο και Παπαδημητρίου και το ίδιο με Χατζηδάκη και Μεϊμαράκη. Φαντάζομαι το καταλαβαίνουν όλοι αυτό.

Παράλληλα, βλέποντας τη σύνθεση της Κ.Ο του ΣΥΡΙΖΑ παρατηρούμε ότι έχει μεν κάποιους παλαιοΠΑΣΟΚους που από νωρίς είχαν καβαλήσει το κύμα (Σπίρτζης, Μωραΐτης και σια) αλλά έχει κατά βάση (σε ένα 70% το υπολογίζω) στελέχη προερχόμενα από τον ΣΥΝ, τα οποία θα στηρίξουν οποιαδήποτε τομή αποφασίσει ο Τσίπρας. Παράλληλα, υπάρχει και μία νέα «συνιστώσα» που προέρχεται από την σοσιαλδημοκρατία αλλά είναι της κατηγορίας Ραγκούση (Ξενογιαννακοπούλου και σια). Μια κατηγορία που μπορεί ευκολότερα να πάει προς τα αριστερά, έχει πιο λίγα βαρίδια και δείχνει να μπορεί να συνεννοηθεί και να συνεργαστεί με μέρος του παλιού ΣΥΝ. Σε αντίθεση με τους παλαιοΠΑΣΟΚους που μπήκαν μέσα, σε λογική κατάληψης κι όχι συνύπαρξης. Και έχει μεγάλη διαφορά! Πάντως είναι ένα ενδιαφέρον τοπία που αξίζει να το παρακολουθήσουμε. Με σκορ 36,8- 30,6 υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ στις ηλικίες 17-34  και το ΜΕΡΑ να πιάνει 6% είναι προφανές ότι υπάρχει πεδίο για την Αριστερά. Το θέμα είναι να υπάρξει όντως μία σύγχρονη Αριστερά, πειστική και γειωμένη.

Χρήσιμες σημειώσεις

• Ανοίγεται μπροστά μας μία περίοδος όπου μοιάζει να υπάρχει σταθερότητα ως προς το πολιτικό τοπίο. Αυτό δίνει χρόνο για δουλειά και προετοιμασία σε όλους. Δίνει και λίγο χρόνο και χώρο για συζήτηση χωρίς να γαβγίζουμε και να ουρλιάζουμε. Κι είναι ένα μεγάλο στοίχημα να το καταφέρουμε. Ένα θέμα που μπορεί να εφαρμόσουμε και να αξιοποιήσουμε αυτή την συζήτηση είναι η Συνταγματική Αναθεώρηση που είναι σε εκκρεμότητα. Περιέχει σοβαρά θέματα, δικαιωμάτων, Παιδείας, δημοκρατίας και γενικότερα ουσίας.
• Μπαίνει στη ζωή μας η απλή αναλογική. Με αυτό το σύστημα προβλέπεται να γίνουν οι επόμενες εκλογές. Ακόμα κι αν αποφασίσει η ΝΔ να το αλλάξει, αφενός θα χρειαστεί στήριξη για να το ψηφίσει κι αφετέρου θα χρειαστεί να εξηγήσει το γιατί. Θεωρώ ότι είναι μία χρυσή ευκαιρία να μάθουμε τι σημαίνει απλή αναλογική. Να συνειδητοποιήσουμε ότι απαιτεί μία κουλτούρα συνεργασίας και συνεννόησης αλλά είναι πολύ πιο αντιπροσωπευτική από το τωρινό σύστημα. Και φέρνει όλους προ των ευθυνών τους. Αν, λίγο αυθαίρετα αλλά για την ανάγκη της συζήτησης, κάνουμε την υπόθεση ότι σήμερα είχαμε απλή αναλογική, η κατάσταση θα ήταν κάπως έτσι:

Αυτό σημαίνει ότι δε θα είχαμε αυτοδύναμη ΝΔ αλλά θα μπορούσαμε να έχουμε ένα σχηματισμό Κυβερνητικό με ΝΔ και ΚΙΝΑΛ στους 157. Θα μπορούσαμε επίσης να έχουμε μία αντιπολίτευση που με συνεργασία ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ, ΜΕΡΑ και κάποιων ακόμα (είτε ΚΚΕ, είτε φιλελεύθερων της ΝΔ) θα μπορούσε να ψηφίσει και να περάσει θέματα που αφορούν στα δικαιώματα, την προστασία της 1^ης κατοικίας και της εργασίας. Κοινώς θα είχαν όλοι δυνατότητα να είναι παραγωγικοί. Και να κριθούν φυσικά. Είναι μία καλή ευκαιρία να γκρεμίσουμε μύθους και στερεότυπα και να καταλάβουμε τι είναι απλή αναλογική και πόσο άγονη είναι η οπαδική κουλτούρα που κυριαρχεί σήμερα.

• Δεν ξεφορτωθήκαμε το φασισμό. Έμεινε έξω από τη Βουλή η Χρυσή Αυγή. Αυτό είναι εξαιρετικό νέο για τη δίκη της και ελπιδοφόρα εξέλιξη συνολικά, εφόσον ένα κόμμα με τάγματα εφόδου αποδοκιμάστηκε. Όμως ο φασισμός, ο ρατσισμός και το μίσος υπάρχουν ακόμα, απλά στεγάστηκαν σε πιο politically correct χώρους. Ας μη γελιόμαστε. Δε λύσαμε το θέμα.
• Είδαμε μία ακόμα προεκλογική περίοδο με μη προγραμματική συζήτηση. Επομένως είχαμε άλλη μία κάλπη όπου επικράτησε η αρνητική ψήφος. Οι πολίτες καταψήφισαν. Το αντί-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο λειτούργησε. Όμως αποτελείται από ένα ετερόκλητο σύνολο που χάνοντας το βασικό λόγο που το έφερνε κοντά (ο ΣΥΡΙΖΑ έπεσε) θα είναι δύσκολο να συνυπάρξει. Κι αυτό είναι ένα θέμα που θα βρει στην πορεία μπροστά του ο Μητσοτάκης. Καλείται είτε να βρει κάτι άλλο να τους ενώνει, είτε να τα πάει τόσο καλά που να είναι ευχαριστημένοι όλοι. Το δεύτερο φαντάζει εξωπραγματικό. Όπως το 35,5% του ΣΥΡΙΖΑ το 2015 δεν ήταν αριστεροί και δεν θα ακολουθούσαν, έτσι και το 40,5% δεν είναι φιλελεύθεροι όπως ο Μητσοτάκης.
• Για ακόμα μία φορά διαπιστώνουμε πόσο δύναμη συνεχίζει να έχει ο κόσμος των Media και κυρίως η τηλεόραση. Στη νέα Βουλή θα δούμε δημοσιογράφους- φίρμες. Θα δούμε παράλληλα και ανθρώπους όπως ο Κλέων Γρηγοριάδης που μία «διάσημη» τηλεοπτική του κόντρα πριν το δημοψήφισμα με τη Σαράφογλου (τότε στο MEGA) του έδωσε τόση αναγνωρισιμότητα ώστε να εκλεγεί.
• Μεγάλος νικητής των εκλογών ο Βαγγέλης Μαρινάκης. Μεγάλος ηττημένος ο Βαγγέλης Βενιζέλος.